In vis zit omega-3 in, een van de troetel-ingrediënten van dit moment. En nog wat andere gezonde dingen. Top! Maar toen we wat dieper in de wondere wereld van de vis doken, ontdekten we een addertje onder water. Vis is stukken minder schoon dan we dachten. Het verhaal hier achter hoor je niet zo vaak, maar wij vinden dat we het toch moeten vertellen, zodat je dit kunt laten meewegen bij het eten van vis.
De oceaan is zo groot, dat je niet voor kunt stellen dat overal gif zit. En met al dat water wordt het toch zo verdund? Maar na een eeuw van lozingen door tienduizenden fabrieken en de petrochemische industrie, plus lozingen van miljarden mensen, is het zover: de zee is een grote afvalbak geworden. Er is geen ontkomen aan. Het Voedingscentrum zegt: Vis kan schadelijke stoffen bevatten.’ Dat klinkt een stuk milder dan de pijnlijke waarheid: Alle vis bevat schadelijke stoffen. Onderzoek laat zien dat de consumptie van slechts 100 gram (!) vis per week zorgt voor 40-50% van alle dioxines en PCB’s die we binnen krijgen.
WAT ZIT ER NOG MEER IN VIS?
Vissen zwemmen vrolijk rond tussen gevaarlijke stoffen. Behalve die PCB en dioxine ook antibiotica, landbouwgif, broombrandvertragers, cadmium en het uiterst schadelijke methylkwik. Vissen slaan al die stoffen op in hun vet. Roofvissen als tonijn, zalm en zwaardvis eten veel andere vissen, dus die verzamelen extra veel chemische stoffen.
Als wij vis eten, blijven al die PCB’s en dioxines weer in ons vet achter. Helaas komen ze via placenta en borstvoeding ook in je baby terecht. Deze stoffen verstoren de schildklierwerking. Dat kan gevolgen hebben voor de hersenontwikkeling van baby’s. Wetenschappers noemen doofheid, een lager IQ en ADHD. Ook methylkwik schaadt de hersenen en het zenuwstelsel van het ongeboren kind. Daarom wordt zwangere vrouwen afgeraden tonijn of andere roofvissen te eten.
Die grote vervuiling van vis is geen milieuhippie-paniek, maar wetenschap. In een publicatie in het gezaghebbende blad Science stellen de onderzoekers broodnuchter: Als je de optelnormen van de Environmental Protection Agency gebruikt, mag je niet vaker dan één keer per maand Schotse kweekzalm eten. Bovendien weet niemand precies wat al die stoffen in combinatie aan kunnen richten.
VEILIGE WAARDEN?
De Europese Voedselautoriteit (EFSA) zegt dat veilige methylkwikwaarden voor jonge kinderen en vruchtbare vrouwen (nog) niet te bepalen zijn. Er is wel een maximale hoeveelheid voor PCB’s en dioxines vastgesteld die je per kilogram lichaamsgewicht per dag mag binnen krijgen – voor volwassenen. Maar wij willen graag weten of ons visje of visoliepilletje okee is! Hoe weten we nu of we onder die vastgestelde grenswaarde blijven?
Dat is moeilijk te controleren. Elke wilde vis is anders. Kweekvis wordt gevoerd met vismeel en visolie die gemaakt is van… wilde vis. Voor één kilo kweekzalm is zo’n drie tot vijf kilo wilde vis nodig. Kweekzalm krijgt ook nog antibiotica, omdat er 50.000 stuks in een zwembad van 15 bij 15 bij 20 meter drijven. Plus wat E-nummers voor een gezellig roze kleurtje.
TWEE KEER PER WEEK?
Het Voedingscentrum en de Gezondheidsraad adviseren twee keer per week vis, ‘omdat de voordelen opwegen tegen de nadelen’. Daarmee wordt gedoeld op de omega-3 vetzuren EPA & DHA, die veel mensen tekort komen. Maar EPA & DHA kan je lichaam in principe ook zonder vis aanmaken. Met de juiste voeding, waarbij een matig gebruik van linolzuur (omega-6) van groot belang is. Daarnaast zijn er ook algenpillen die EPA en DHA bevatten, met olie uit schone, gekweekte algen. Daarvoor hoef je dus niet per se vis te eten. Lees er meer over bij omega-3.
Gezien de vervuiling, het stapeleffect van alle gifstoffen en het ontbreken van duidelijke normen voor kinderen, zien wij voldoende redenen om ‘twee keer per week vis’ in twijfel te trekken. Mits je bewust eet en weet hoe je eventuele tekorten kunt opvangen.
EN NU?
Een sip verhaal, dat geven we onmiddellijk toe. Beetje de ‘inconvenient truth’ over vis. Milieuvervuiling is ingrijpender dan we denken. De feiten vragen om een veel actiever milieubeleid, willen we de schade beperken.
Als je vis koopt, let dan op het MSC label voor verantwoorde, duurzame vangst. Anders is er straks geen vis meer over. Zelfs geen vervuilde vis…
Voor iedereen die meer over dit onderwerp wil weten raden we het boek ‘What to eat’ van Marion Nestlé aan, Professor of Nutrition, Food Studies and Public Health at New York University. Hier staan een aantal toegankelijke hoofdstukken in rondom de dilemma’s die aan het eten van vis eten zijn verbonden (schadelijke stoffen versus omega-3, versus leegroven zee, versus dierenwelzijn (kweekzalm) etc.). Zeer lezenswaardig. Het boek kost 14.95 en is te koop bij bol.com.
