Onderzoek laat zien dat 10% van de Nederlandse kinderen tussen de 4 en 6 jaar te veel transvet eet (RIVM 2008). Veel mensen weten dat niet, want er wordt opvallend weinig verteld over transvet.
Is dat erg? Ja, want transvet is heel erg ongezond. Volgens sommige schattingen heeft transvet wereldwijd een miljoen hartaanvallen veroorzaakt. Het is gerelateerd aan vetzucht, astma bij kinderen en een laag geboortegewicht. Zo kunnen we nog even doorgaan, maar dat is niet zo gezellig.
WAT IS HET?
Transvet wordt gemaakt door goedkope plantaardige vloeibare olie te verhitten en er waterstof aan toe te voegen. Hierdoor veranderen de moleculen en ontstaat stevig transvet. Dit ‘plastic’ vet is makkelijker te verwerken in allerlei producten. En ook nog super lang houdbaar. Voor de voedingsindustrie was deze technisch slimme uitvinding ooit goud waard.
Hoewel er al twijfels over transvet waren in 1956, hebben twee Nederlandse wetenschappers pas in 1990 de verwoestende werking van transvet hard aan kunnen tonen. Sindsdien zijn fabrikanten de hoeveelheid transvet in hun producten spoorslags gaan reduceren. Zo werd in 2002 de Taskforce Transvetzuren opgericht, die een jaar later werd omgedoopt in Taskforce Verantwoorde Vetzuursamenstelling.
WAAR ZIT HET IN?
Transvet heeft in enorm veel bewerkte producten gezeten. Vooral margarine stond er bol van. Het transvetgehalte in het vet kon oplopen tot wel 50%. Hoewel kunstmatig transvet nu in veel mindere mate voorkomt, is het anno 2009 nog steeds niet verdwenen. Transvet zit nog steeds in chips, koekjes, nuggets, kroepoek, spritsen, bitterballen, kant-en-klaarmaaltijden, pizza’a, marsen, twixen, biscuit, cake, crackers, knäckebrod, vast frituurvet, etc.
Percentage transvet per 100 gram:
- frituurvet vast / 9,4
- kroepoek / 9,2
- bamibal / 7,4
- pasteibakje / 5,1
- spritsstukken / 4,9
- voorverpakte cake / 3,1
- koekjes suikervrij / 3,3
- zoute biscuit / 3,0
- kroket / 2,8
- bami goreng blik / 2,6
- voorverpakte koekjes (gemiddeld) / 2,5
- croissant / 2,0
- bitterbal bereid in oven / 2,0
- frites bereid met hard vet / 1,9
- kipnuggets bereid in frituurvet / 1,6
- creamcrackers / 1,6
- stroopwafel / 1,6
- Knackerbrod sandwich Wasa / 1,5
- bami goreng diepvries / 1,4
- milky way / 1,4
- kipnuggets bereid in oven / 1,3
- mars / 1,3
- twix / 1,2
- frituurvet vloeibaar / 0
- frites bereid met vloeibaar vet / 0,5
- ovenfrites / 0,3
Die kleine beetjes samen tikken aan. Het is ook niet voor niks dat de Gezondheidsraad stelt dat maximaal 1% van onze dagelijkse energie-opname uit transvet mag komen en dat het nog veel beter is dit getal tot 0% te reduceren.
NOOIT VAN GEHOORD?
Nooit van transvet gehoord? Klopt, het wordt niet aan de grote klok gehangen. Waarschijnlijk schamen fabrikanten en Voorlichtingsinstanties zich een beetje. Ze hebben jarenlang echte boter zwartgemaakt, terwijl margarine al die tijd vele malen ongezonder was. Dat is natuurlijk niet zo leuk voor ze. Voor ons ook niet, trouwens.
TIPS OM TRANSVET TE MIJDEN
- Check het etiket. Dit klinkt misschien vreemd, aangezien transvet in Nederland niet officieel op het etiket mag worden vermeld. Maar als je `gedeeltelijk gehard vet’ of `gehydrogeneerde plantaardige olie’ op het etiket ziet staan, weet je dat het mis is. Hoe hoger deze termen op de ingrediëntenlijst staan, hoe slechter het voor je gezondheid is.
- Eet geen kant-en-klaarmaaltijden. Ook daarmee voorkom je weer wat transvet in je dieet.
- Frituur in vloeibaar vet. Hard frituurvet stikt van het transvet. Vraag in een snackbar of ze verantwoord frituren en check of ze zijn aangesloten bij de campagne Verantwoord Frituren, herkenbaar aan een groen rond stickertje met daarin een witte puntzak. Je kunt ook kijken op internet: friturenindehoreca.nl.
- Check de NEVO tabel van het RIVM, een soort telefoonboek met gegevens van alle producten.
WIE HET VERLEDEN KENT….
Laten we leren van het verleden. Wij denken dat de geschiedenis van transvet veel meer aandacht verdient. Het laat glashelder zien dat de waarheid soms pas na een eeuw bovenkomt. In een dieet vol knutselvoer, hulpstoffen, zoetstoffen en landbouwgif moeten we daar heel snel lering uit trekken. Om professor M.B. Katan in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde te citeren:
`Uit de opkomst en ondergang van de transvetzuren valt een aantal lessen te trekken. In de eerste plaats wordt duidelijk dat een geschiedenis van ogenschijnlijk veilig gebruik geen garantie vormt voor de veiligheid van een voedselcomponent. Schadelijke effecten van een voedingsmiddel blijven onopgemerkt als zo’n middel veelvoorkomende ziekten met een lange incubatietijd veroorzaakt, zoals hart- en vaatziekten. Iets vergelijkbaars geldt voor het effect van ongefilterde koffie op het myocardinfarct en voor het effect van sigaretten op longkanker. Dergelijke effecten komen alleen aan het licht door systematisch wetenschappelijk onderzoek.’
Dat legt volgens Keet Smakelijk een zware verantwoordelijkheid bij de bedenkers en gebruikers van al die lucratieve chemicaliën. Daarnaast vraagt het om een actievere, objectievere overheid, die echt durft in te grijpen en de gezondheid van de burger voor alles stelt:
`Het Deense verbod op transvetzuren bracht de eliminatie daarvan wereldwijd in een stroomversnelling. Te wensen valt dat ook de Nederlandse overheid betere regels maakt (en handhaaft) voor de samenstelling en aanprijzing van voedsel. Momenteel wordt dit te veel overgelaten aan de Europese Unie, die traag is en gevoelig voor commerciële lobby’s. Ook de markt lost onze voedingsproblemen niet op – de eliminatie van transvetzuren uit het voedsel was een uitzondering, niet de regel.’ (M. Katan, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 2008).
Helemaal mee eens. Zolang de wetenschap nog niet klaar is met al dat systematische onderzoek en onze regering achter de feiten aanhobbelt, stellen wij voor zelf het heft in handen te nemen. Geef je gezin vers en eerlijk eten. Ga aan een lange tafel zitten, geniet en maak lol. Het leven is te kort om troep te eten!
